TPHCM vừa ban hành kế hoạch phát triển 11 đô thị nén dọc các tuyến Metro số 1, số 2 và Vành đai 3 theo mô hình TOD.
Hướng đi mới cho phát triển đô thị tại TPHCM
Mô hình TOD (Transit Oriented Development) tập trung phát triển đô thị quanh các nhà ga, tuyến đường sắt đô thị và các nút giao thông lớn, với quy hoạch sử dụng đất hỗn hợp, mật độ cao, tạo ra các khu dân cư và thương mại kết nối trực tiếp với hệ thống giao thông công cộng.
Theo Nghị quyết 98, TPHCM được phép thí điểm mô hình TOD và sử dụng ngân sách đầu tư công để bồi thường, hỗ trợ và tái định cư các khu vực gần nhà ga metro và nút giao Vành đai 3. Điều này giúp thành phố linh hoạt trong việc điều chỉnh mật độ xây dựng và chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật.
TPHCM kỳ vọng mô hình TOD giúp tối ưu hóa giá trị đất đai xung quanh các nhà ga và vành đai, đồng thời tạo thêm nguồn vốn để tái đầu tư hạ tầng giao thông.
Kế hoạch TOD của TPHCM được chia thành 3 mô hình triển khai, tùy thuộc vào vị trí và đặc điểm khu vực.
Vùng lõi nhà ga metro (bán kính 400 - 500m): Đây là khu vực tập trung phát triển đô thị mật độ cao nhất, với các hoạt động thương mại, dịch vụ và nhà ở xen kẽ.
Các khu vực này khuyến khích người dân đi bộ, với đường sắt đô thị là phương tiện giao thông chính, tạo ra môi trường sống thuận tiện, giảm thiểu sử dụng phương tiện cá nhân.
Vùng chuyển tiếp nhà ga (bán kính 500 - 1.000m): Đặc trưng của khu vực này là mật độ đô thị cao, kết nối với nhà ga bằng xe buýt, xe đạp, và phương tiện nhẹ. Các dịch vụ xã hội và công trình dân cư đa chức năng được bố trí, trong đó đường sắt đô thị vẫn giữ vai trò là phương tiện giao thông chính.
Vùng nút giao Vành đai 3: Đây là các khu vực phát triển quanh các nút giao thông chính của đường Vành đai 3, bao gồm khu dân cư, công nghiệp và logistics, với đô thị trung, cao tầng xung quanh lõi trung tâm.
Phương tiện giao thông chủ yếu trong khu vực là xe đạp, xe điện, còn kết nối ra ngoài bằng các đường nhánh vành đai và phương tiện công cộng.
2 giai đoạn triển khai TOD
Giai đoạn 2024 - 2025 sẽ là cột mốc đầu tiên của quá trình triển khai TOD với 9 vị trí thí điểm đã được xác định.
Metro số 1: Khu vực quanh ga Phước Long (khu Trường Thọ, TP Thủ Đức), diện tích hơn 160ha.
Metro số 2: Ba vị trí gồm Ô phố I/82a, Tây Thạnh (26,65ha); Trung tâm Triển lãm và Trung tâm Thể dục thể thao quận Tân Bình (5,1ha); khu C30 gần ga Lê Thị Riêng (40,9ha).
Vành đai 3: Các khu đất lớn như Nông trường Dừa (152,6ha) và khu đất Long Bình (29ha) ở TP Thủ Đức. Khu số 8 rộng 198,4ha ở Tân Hiệp, khu số 6 rộng 389,3ha tại Xuân Thới Thượng và khu 104,9ha ở Xuân Thới Sơn (huyện Hóc Môn).
Giai đoạn này, thành phố sẽ hoàn tất xác định ranh giới, quy hoạch và tình trạng pháp lý từng khu đất từ quý IV/2024 đến quý I/2025. Sau đó, công tác điều chỉnh quy hoạch sẽ được triển khai trong năm 2025, với thủ tục lựa chọn nhà đầu tư dự kiến hoàn tất vào cuối năm 2025.
Giai đoạn 2026 - 2028 sẽ tiếp tục triển khai các khu vực TOD bổ sung, đặc biệt tại hai vị trí là khu 290,2ha tại xã Tân Hiệp (Hóc Môn) dọc Vành đai 3 và khu vực xung quanh ga Tân Kiên, huyện Bình Chánh (314ha) thuộc Metro số 3 nối dài và tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ.
Tại các khu vực này, quy trình sẽ bao gồm xác định ranh giới, quy hoạch và tính pháp lý của đất đai trong quý II và III năm 2025. Sau đó, quy hoạch sẽ được điều chỉnh trong quý II - IV/2025, thủ tục lựa chọn nhà đầu tư hoàn tất vào đầu năm 2026.
